Mahfi Hoca sordu: "Türkiye neden yeterince yatırım çekemiyor?"
Gerçekten... Neden?
Birileri hemen klasik cevapları sıralayacak:
- "Efendim, küresel ekonomik dalgalanmalar var..."
- "Jeopolitik riskler etkiliyor..."
- "Pandemiden yeni çıktık..."
Evet, dünya sallanıyor. Ama bazıları sallanırken bile kasasını dolduruyor.
2023’te dünya genelinde 41,1 trilyon dolar doğrudan yabancı yatırım yapılmış.
Koca pastadan Türkiye’nin aldığı dilim?
Sadece 10,7 milyar dolar.
Bu, %0,03 bile etmiyor.
DÜNYA YATIRIM ÇEKİYOR, BİZ KENARDAN BAKIYORUZ
Peki kim bu pastayı yiyor?
- ABD: 5,4 trilyon dolar
- Hollanda: 3,7 trilyon dolar
- Çin: 3,65 trilyon dolar
- Lüksemburg: 3,3 trilyon dolar
- Birleşik Krallık, Singapur, Hong Kong, Almanya, İsviçre…
Dikkat ettiniz mi?
Lüksemburg.
Nüfus? 600 bin bile yok.
Ama yatırım mı? Trilyon doları bulmuş.
E peki biz?
85 milyonluk ülke.
Genç nüfus.
Stratejik konum.
Doğal kaynaklar hâlâ var.
Ama yabancı yatırımcı gelmiyor.
Neden?
"GÜVEN" DEDİLER, ONU DA KAYBETTİK
Yabancı yatırımcı ne ister?
Güven.
- Hukukun üstünlüğü
- Siyasi istikrar
- Öngörülebilirlik
- Şeffaflık
Şimdi soruyorum:
Bunların hangisi bizde var?
- Hukuk mu? Bir sabah kalkıyorsunuz, yeni bir kararname çıkmış.
- Borsa mı? Manipülasyonun kitabını yazıyoruz.
- Enflasyon? Gerçek rakamı açıklayanlar işten atılıyor.
Güven nasıl olacak?
Bir yabancı yatırımcı düşünelim. Parası cebinde. Önünde bir dünya haritası.
Parmağını Türkiye’ye götürür mü?
YATIRIMCININ KAÇIŞ PLANI
Bir yatırımcı ülkeye gelmeden önce şunu sorar:
- Ekonomik istikrar var mı?
- Hukuki sorun yaşarsam çözüm bulabilir miyim?
- Kazandığım parayı rahatça çıkarabilir miyim?
Sonra haberlere bakıyor:
- "Faiz indirdik!"
- "Tekrar artırdık!"
- "Faiz sebep, enflasyon sonuç!"
Hangi yatırımcı böyle bir ortama gelir?
Çıkışta bekleyen bir yatırımcı var mı?
Var. Hem de çok.
Ama girişte kimse yok.
UCUZ ETİN YAHNİSİ
İktidar sahipleri diyor ki:
“Türkiye yatırım için cazip!”
Cazip mi?
Ucuz belki. Ama cazip değil.
Ucuz iş gücü, düşük maliyetler yatırımcı çeker mi?
Evet, çeker.
Ama hangi yatırımcıyı?
- Üç kuruşa işçi çalıştıran,
- Vergiden kaçan,
- Çevreyi kirleten.
Bir de bakıyoruz, gelen yatırımcıların çoğu “kısa vadeli sıcak para” peşinde.
Ülkeye değil, faize yatırım yapıyorlar.
Kur yükseldiğinde, faiz arttığında, para tatlı geldiğinde geliyorlar.
Sonra?
İlk kriz sinyalinde kaçıyorlar.
GELECEĞE GÜVEN YOKSA, YATIRIMCI DA YOK
Bir ülkede yatırımın gelmesi için ne lazım?
Gelecek vaat eden bir ekonomi.
- Eğitimli genç nüfus
- Yenilikçi sektörler
- Teknoloji yatırımları
Ama bizim manşetler ne diyor?
- "İthalat rekor kırdı!"
- "Cari açık büyüdü!"
- "Genç işsizlik %30’u geçti!"
Gençler diyor ki:
“Burada bir gelecek yok.”
Yatırımcı da aynı şeyi düşünüyor:
“Geleceği olmayan yere para bağlanmaz.”
YATIRIMCI NEDEN KAÇIYOR?
Bir yatırımcı için en korkutucu kelime ne biliyor musunuz?
"Belirsizlik."
Türkiye’de ne çok?
Belirsizlik.
- Vergi politikaları sürekli değişiyor.
- Bir gün “yatırımcı dostuyuz” deniyor, ertesi gün kapılar kapanıyor.
- Döviz kuru bir gün sabit, ertesi gün patlıyor.
Yabancı yatırımcı, belirsizlikten kaçıyor.
Ama biz hâlâ soruyoruz:
“Niye yatırım gelmiyor?”
"SORU" MU? CEVAP ORTADA!
Mahfi Hoca soruyor:
“Türkiye neden yeterince yatırım çekemiyor?”
Cevap aslında sorunun içinde gizli.
Çünkü yatırımcı "neden gelmemeli" sorusunun bin cevabını görüyor burada.
Siz yabancı yatırımcı olsanız, paranızı nereye götürürdünüz?
- Hukukun güçlü olduğu,
- Özgürlüklerin korunduğu,
- Ekonominin öngörülebilir olduğu bir ülkeye mi?
Yoksa her an her şeyin değiştiği bir ülkeye mi?
BİR UMUT VAR MI?
Var mı?
Umut her zaman var.
Ama umut yetmez.
- Güveni yeniden inşa etmek lazım.
- Hukuku üstün kılmak gerek.
- Ekonomiyi bilimle yönetmek zorundayız.
Ve belki de en önemlisi:
Güveni kaybedenlerin yeniden kazanması zordur.
Ama imkânsız değildir.
ÖZETLE;
41 trilyon dolarlık pastadan 10,7 milyar dolarlık dilim.
Bizim payımız bu.
Soru şu:
"Bu kadarına razı mıyız?"
